SETNE URODZINY PUŁKOWNIKA ZDZISŁAWA BASZAKA
8 lipca 2020 roku, setne urodziny obchodził pochodzący z Woli Gręboszowskiej pułkownik Zdzisław Baszak ps. „Pirat” – żołnierz 16. Pułku Piechoty Ziemi Tarnowskiej, oficer Armii Krajowej i ostatni żyjący uczestnik bitwy pod Pszczyną, popularyzator historii Armii Krajowej oraz założyciel i Honorowy Prezes Okręgu Tarnów Światowego Związku Żołnierzy AK.
Uroczystości jubileuszowe rozpoczęły się mszą świętą w tarnowskiej katedrze.
Po nabożeństwie w Zespole Szkół Niepublicznych im. 16. Pułku Piechoty Ziemi Tarnowskiej odbyło się okolicznościowe spotkanie. W uroczystościach wzięli udział m.in. Poseł na Sejm Wiesław Krajewski, przedstawiciele władz samorządowych, wśród których nie zabrakło Starosty Dąbrowskiego Lesława Wieczorka, a także Wójta Gminy Gręboszów Krzysztofa Gila, członkowie Światowego Związku Żołnierzy AK, oficerowie Wojska Polskiego i przedstawiciele szkół. Wszyscy składali dostojnemu jubilatowi życzenia długich lat w zdrowiu wręczając kwiaty, okolicznościowe listy i upominki. Wyjątkowy prezent przygotowała Maria Pietracha – przedstawicielka członków Światowego Związku Żołnierzy AK z terenu powiatu dąbrowskiego, która ułożyła specjalnie na tę okazję piękny wiersz stanowiący podsumowanie bogatego życiorysu pułkownika.
Życiorys Dostojnego Jubilata jest przykładem prawdziwego patriotyzmu:
Zdzisław Baszak urodził się 8 lipca 1920 roku w Woli Gręboszowskiej jako starszy syn policjanta, Jana Baszaka oraz Stefanii z domu Tarka. Do szkoły powszechnej uczęszczał w Dąbrowie Tarnowskiej. W latach 1935-1938 był uczniem II Gimnazjum im. Hetmana Jana Tarnowskiego w Tarnowie.
Po maturze przeszedł przeszkolenie na Kursie Podchorążych Piechoty przy 6. Dywizji Piechoty w Krakowie. Otrzymał przydział do 16. pułku piechoty w Tarnowie. Z Pułkiem tym, jako dowódca plutonu ckm, przemierzył cały szlak bojowy od bitwy pszczyńskiej 1-2 września, do poddania 6. Dywizji Piechoty – 20 września w rejonie Cieszanowa. Zdzisław Baszak, podobnie jak inni żołnierze pułku i piechoty-strzelcy, artylerzyści, jezdni, broni swej jednak nie złożył. Podjął udaną próbę ucieczki i powrotu w rodzinne strony. Pod koniec października 1939 r. został zwerbowany przez Stanisława Sowiźrała do Służby Zwycięstwu Polsce. Od listopada tego samego roku do marca 1940 r. pełnił obowiązki Komendanta Obwodu Dąbrowa Tarnowska ZWZ-AK „Drewniaki” i współorganizował konspiracyjne struktury dąbrowskiego obwodu. W latach 1941-1945 był oficerem dywersji przy Komendzie Obwodu Dąbrowa Tarnowska oraz dowodził placówką Dąbrowa Tarnowska – Radgoszcz. Zorganizował wydzielone z Armii Krajowej małe oddziały specjalne, dobrze uzbrojone i głęboko zakonspirowane, czyli tak zwane sekcje dywersyjno – szturmowe. Po jakimś czasie został niestety aresztowany, ale udało mu się wymknąć z rąk gestapo. W ukryciu pozostawał do czerwca 1944 r. Następnie wziął aktywny udział w obronie naszego państwa, przeprowadzając szereg udanych akcji wymierzonych w okupanta. Jedną z takich akcji była operacja „III Most” w Wał-Rudzie, która odbyła się w lipcu 1944 r. Miała ona na celu przechwycenie i przekazanie aliantom zachodnim fragmentów niemieckich rakiet V-2 stanowiących tajną broń Hitlera. „Pirat” był zastępcą dowódcy osłony lądowiska „Motyl”, z którego do Anglii wystartował samolot z częściami V-2. Dzięki ww. akcji rakieta trafiła do Anglii i tym samym wyspy brytyjskie zostały uchronione przed zniszczeniem. Alianci znając budowę rakiety mogli bowiem skutecznie się obronić. Pułkownik jest ostatnim żyjącym uczestnikiem tej najbardziej spektakularnej akcji przerzutowej Polskiego Państwa Podziemnego, tj. „Mostu III”.
Po zakończeniu wojny rozpoczął studia na Akademii Handlowej w Krakowie, które niestety przerwało aresztowanie przez Urząd Bezpieczeństwa i sześcioletni wyrok pozbawienia wolności „ za działalność przeciwko Polsce Ludowej”. Po trzech latach na skutek amnestii pułkownik wyszedł jednak na wolność. Długo nie mógł znaleźć zatrudnienia. Dopiero w 1967 r. rozpoczął pracę w Ministerstwie Rolnictwa. W 1992 r. jako kombatant przeszedł na wcześniejszą emeryturę.
Po przemianach ustrojowych w 1990 roku, z inicjatywy Zdzisława Baszaka powstało w Dąbrowie Tarnowskiej muzeum Armii Krajowej. Cztery lata później zostało ono przeniesione do Tarnowa, do budynku przy ulicy Mościckiego. Obecnie Izba Pamięci Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej funkcjonuje jako oddział Muzeum Okręgowego w Tarnowie. Niebawem zostanie tu otwarte nowoczesne Regionalne Centrum Edukacji o Pamięci.
W latach 90. pułkownik Baszak stworzył również struktury Związku AK w byłym już województwie tarnowskim, pod które podlegał m.in. Oddział Światowego Związku Żołnierzy AK w Dębicy. Wielokrotnie brał udział lub organizował uroczystości patriotyczne, chętnie dzielił się swoją historią, przyjmując zaproszenia na różnego rodzaju prelekcje, spotkania czy wystawy. Nie zapomniał również o swoich współtowarzyszach broni – ufundował pomnik „Kamienie Pamięci” znajdujący się przy Muzeum AK, mający przypominać, ilu żołnierzy oddało swoje życie za ojczyznę.
Pułkownik Zdzisław Baszak otrzymał wiele odznaczeń za zasługi dla kraju. Nadano mu m.in. tytuł „Weterana walk o niepodległość Rzeczypospolitej Polskiej”, złotą odznakę zasługi Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej i medal „Pro Bono Poloniae”.
powiatdabrowski.pl
