PRACOWNIKU NIE JESTEŚ SAM!

Czyli kilka zdań o przemocy psychicznej w miejscu pracy. Stosowanie mobbingu przez zwierzchników na pracownikach jest obrzydliwe i niegodne człowieka.

Najczęściej mobbinguje ta kadra zarządcza, która nie posiada wystarczających kompetencji do kierowania zespołami ludzkimi, a stanowiska otrzymała dzięki awansowi społecznemu bez stosownego przygotowania merytorycznego, bądź nie posiada predyspozycji osobowych do pełnienia funkcji szefa.

Równie istotne pozostają cechy charakteru, takie jak; potrzeba dominacji nad drugim człowiekiem za wszelką cenę; chęć do posiadania racji za wszelką cenę; przekonanie o własnej wszechwiedzy, niska kultura osobista oraz, o czym mówią podręczniki i artykuły zajmujące przemocą, indywidualne doświadczenia rodzinne.

Skupimy się bardziej na ofierze niż mobberze, którego będę nazywać po polsku, czyli katem. oprawcą, używającym przemocy psychicznej w stosunku do drugiego człowieka, najczęściej podwładnego. Warto zjawisku przyjrzeć się bliżej, zanim ktoś z nas poniesie straty na własnym zdrowiu, bo choroba jest najboleśniejsza, zarówno dla nas,  jak i dla naszych bliskich — męża, żony, dzieci oraz pozostałej rodziny.

                                   Wstydzi się ofiara przemocy, a powinien kat

Jedną z podstawowych technik kata, jest wywołanie u dręczonego poczucia osamotnienia, wstydu i bezsilności, kiedy poczuje, że przełożony nadużywa władzy. Lekceważy publicznie pracownika, komunikuje się z nim poprzez pośredników, aby zwiększyć dystans, traktuje go  jak uczniaka w szkole podstawowej, podważa jego kompetencje, odrywa od pracy lub przeszkadza pracownikowi w wykonywaniu jego obowiązków. Zdarza się, że zleca zadania niewykonalne, bez przerwy kontroluje, bywa również, że intryguje za plecami podwładnego. Są to metody mobbingu bezpośredniego.

Istnieje również mobbing pośredni, który zaobserwowałam, kiedy to kat spoza firmy  wykorzystuje różne powiązania ze zwierzchnikiem w tej firmie, żeby, z bliżej nieokreślonych względów,  uprzykrzyć życie pracownikowi. W tej sytuacji los pracownika zależy od kręgosłupa moralnego szefa, jego etyki zawodowej: czy szef ulegnie, czy zachowa się z godnością?

Istnieje wiele metod, socjotechnik, którymi zwierzchnik może doprowadzić pracownika do rozpaczy, choroby, rezygnacji z pracy, samobójstwa

Ludzie w mobbingu są notorycznie przemęczeni, tracą koncentrację, są  nieszczęśliwi, bo brakuje im satysfakcji, radości z wykonywanej pracy, chorują na wrzody, astmę, depresję.

Choroby mnożą się, a za leczenie pracownika płacą wszyscy podatnicy

Kiedy człowiek zetknie się w pracy z mobbingiem, przeżywa szok i niedowierzanie. Usiłuje rozpoznać sytuację i przeciera oczy. Porusza się jak dziecko we mgle. Ale przecież nie jesteśmy dziećmi, lecz jesteśmy zupełnie nieprzygotowani na to, że w życiu zawodowym może nas spotkać coś tak nieprawdopodobnego i niesprawiedliwego.

Koledzy i koleżanki z pracy najczęściej ze strachu milczą. Jedni boją się, że stracą pracę, inni unikają konfliktów. Wszyscy obawiają się kłopotów

Pojawiają się zdania: takie jest życie; nikt nie mówił, że będzie łatwo; nic z tym nie zrobisz; mów ciszej, bo szef usłyszy; uważaj, bo ktoś mu na ciebie doniesie; z władzą nie wygrasz; nikt ci nie uwierzy. Należy pamiętać, że kat nie wykarmi się jedną ofiarą. Możemy być następni.     I najprawdopodobniej tak się stanie, ponieważ siłą kata/ oprawcy jest pewność bezkarności.

Bezkarność kata. Cisza i milczenie ofiary. Cisza i milczenie kolegów z pracy to bezpieczeństwo dla kata

Przekonany o własnej władzy, wykorzysta ją do nakarmienia własnego ego następną ofiarą, a ego katów bywa przepastne i nadęte. Literatura wnikliwie omawia ten problem. Katom/oprawcom brakuje poczucia własnej wartości, podczas gdy osoby jej świadome nie będą żywić własnych kompleksów cierpieniem drugiego człowieka.

Powiedzmy więc Stop Przemocy! Bo za każdym razem przemoc będzie się powtarzać w podobny sposób, a chcemy ją zmniejszyć. Ofiara, widząc losy poprzedników, będzie się wstydzić zamiast kata, pozbawiona wiary w zmianę. Niejedna wytłumaczy kata. Będzie szukać usprawiedliwienia dla podłego zachowania w tak zwanym dobru firmy, w wynikach ekonomicznych, w polityce, lub w „ nielubieniu, braku chemii” między zwierzchnikiem a podwładnym.

Ale małostkowość i draństwo pozostają tym czym są, bez względu na próby wytłumaczenia w sposób racjonalny istnienia zła na świecie. Trudno liczyć na sumienia u kata, więc głośny, otwarty tekst, a nawet krzyk ludzi jest konieczny.

Bo ofiara ma prawo się bronić

To kat ma się bać tego, co robi drugiemu człowiekowi. To on otrzyma twarz oprawcy/kata, która będzie mu towarzyszyć na drodze dalszej kariery zawodowej.

Pamiętajmy, że kompetentny, nowoczesny manager, który kieruje ludźmi, posługuje się  wyobraźnią strategiczną,  długoplanową i wie, że sukces firmy zależy od budowania wzajemnych, zdrowych, i opartych na dobru, relacji międzyludzkich. Bardzo łatwo zepsuć sprawnie działający zespół, bardzo trudno go odbudować. Czasami bywa to całkiem niemożliwe.

Opracowanie własne na podstawie obserwacji, publikacji o mobbingu, literatury z zakresu psychologii, doświadczenia i wieloletnich przemyśleń nad zjawiskiem przemocy w życiu społecznym. 

Do ofiar mobbingu:

Podstawowe poradnictwo dla pracowników w sprawie mobbingu można uzyskać pod numerem telefonu Państwowej Inspekcji Pracy, infolinia: 459 599 000, 801 002 006, jak również bliżej dla mieszkańców regionu tarnowskiego: 14 620 28 50

Anna Morawiec: absolwentka Akademii Rolniczej w Krakowie, Manager Ekonomii Społecznej, Mistrz Trenerski, absolwentka Studium Pedagogicznego przy AGH w Krakowie; z ponad dwudziestoletnie doświadczenie na stanowisku kierowniczym, mieszkanka Powiśla Dąbrowskiego.