Okręgi jednomandatowe
Ponieważ może już od jutra nie będę mógł zabrać głosu, jako radny Rady Miejskiej w Dąbrowie Tarnowskiej, dlatego też jeszcze dzisiaj chciałbym ustosunkować się do propozycji, jakie przedstawiono radnym w dniu 20 września 2012r a związanych z podziałem gminy na okręgi jednomandatowe w kolejnych wyborach samorządowych.
Chciałbym z góry uprzedzić wszystkich sceptycznie nastawionych do mnie, że nie jest to wypowiedź związana z już rozpoczętą przeze mnie kampanią wyborczą. Zgodnie, bowiem z art. 13 ust. 1 Kodeksu wyborczego, który obowiązuje od 5 stycznia 2011r rady gmin zobowiązane są do dokonania podziału gmin na okręgi wyborcze w terminie 15 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy, czyli do dnia 1 listopada 2012r.
Przechodząc do meritum sprawy należy na wstępie powiedzieć, że zgodnie z Kodeksem wyborczym jak również uchwałą Państwowej Komisji Wyborczej w sprawie wytycznych i wyjaśnień dotyczących podziału jednostek samorządu terytorialnego na okręgi wyborcze, to Rada Gminy dokonuje podziału gminy na okręgi wyborcze. Z wnioskiem występuje właściwy wójt (burmistrza, prezydenta miasta). Jednakże podział zawarty we wniosku nie jest wiążący dla rady. Zmiany w podziale w stosunku do zaproponowanego we wniosku są, zatem możliwe pod warunkiem, że ustalony podział na okręgi wyborcze odpowiada zasadom określonym w Kodeksie wyborczym.
Mając na względzie kolosalne znaczenie takiego podziału wydaje się, że zasadnym byłoby, aby takiego podziału dokonać po wcześniejszych konsultacjach z mieszkańcami gminy a nie jedynie z radnymi. Powinny w tym względzie wypowiedzieć się zebrania wiejskie jak i zebrania miejskie poszczególnych Komitetów Osiedlowych. Ale jak to u nas w Dąbrowie bywa przygotowano ten wniosek bez konsultacji społecznej, bez pytania mieszkańców o zdanie, bez umożliwienia szerszej dyskusji na ten temat. Co więcej, według mojej oceny przygotowano go sposobem, który określić możemy „na łapu-capu” i dla zaspokojenia określonych potrzeb wąskiej grupy zainteresowanych takim a nie innym podziałem na okręgi jednomandatowe. W dalszej części postaram się udowodnić moje stwierdzenia.
Podstawową zasadą podziału na okręgi jest norma przedstawicielstwa, czyli liczba wynikająca z podzielania ogólnej liczby mieszkańców gminy przez ilość radnych, którzy mogą być wybrani w gminie. W naszym przypadku jednolita norma przedstawicielska wynosi: 20884 mieszkańców gminy : 21 mandatów radnych Rady Miejskiej daje normę przedstawicielstwa 995. Oznacza to, że 995 mieszkańców gminy ma prawo wyboru 1 radnego. Główną dyrektywą wiążącą radę przy podziale na okręgi a wynikającą tak z Kodeksu wyborczego jak i z wyżej wspomnianej uchwały PKW, jest konieczność zapewnienia tzw. jednolitej normy przedstawicielstwa obliczonej przez podzielenie liczby mieszkańców gminy przez liczbę radnych wybieranych do danej rady. Innymi słowy, chodzi o to, by w każdym okręgu na mandat przypadała zbliżona liczba wyborców, a więc głosy w poszczególnych okręgach miały zbliżony wpływ na wynik wyborów.
Po wyjaśnieniu podstawowych zasad podziału na okręgi przyjrzyjmy się jak przygotowano propozycję podziału na okręgi wyborcze w Dąbrowie Tarnowskiej.
OKRĘGI WIEJSKIE
Zaproponowano poniższy podział na okręgi jednomandatowe (każdy okręg wybiera jednego radnego)
Brnik-576 mieszkańców : 995 norma = współ. 0,57 normy przedstawicielstwa, Gruszów W – 1216 mieszkańców o współ. 1,22 normy przedstawicielstwa, Laskówka Ch. – 682 mieszkańców o współ.0,68 normy przedst., Lipiny – 679 mieszkańców o współ. 0,68 normy przedst., Nieczajna Dolna (634) + Sutków (445) – 1079 mieszkańców o współ. 1,08 normy przedst., Nieczajna Górna – 1385 mieszkańców o współ. 1,40 normy przedst., Smęgorzów – 1337 mieszkańców o współ. 1,34 normy przedst., Szarwark – 889 mieszkańców o współ. 0,89 normy przedst., Żelazówka – 591 mieszkańców o współ. 0,59 normy przedst., Gruszów Mały (445 m-ców) połączono z ulicami miejskimi Gruszowską, Leśną i Krasickiego i E.Plater – w sumie 1143 mieszkańców o współ. 1,15 normy przedst., Morzychna (375 m-ców) – połączono z ulicami miejskimi Lotników Halifaxa, Ofiar Danielnika, Nadbrzeżną, Oleśnicką i Żabieńską – w sumie 1058 mieszkańców o współ. 1,06 normy przedstawicielstwa.
Jak widać z przedstawionych propozycji istnieją ewidentna nierówność w podziale mandatów na poszczególne sołectwa. Przykładowo sołectwo Nieczajna Górna z ilością mieszkańców o ok. 250 % większą od sołectwa Brnik i Żelazówka czy też o 200% większa od sołectw Laskówka Ch. i Lipiny ma w przedstawionych propozycjach zagwarantowane jedynie 1 mandat radnego podobnie jak te małe sołectwa. Dlaczego nie próbowano połączyć sołectw np. Brnik z Żelazówką, co dałoby łączna ilość mieszkańców 1167 : 995 = czyli 1,17 normy, co w większym stopniu zbliżone byłoby do normy przedstawicielstwa. Na spotkaniu padały argumenty, że Brnika z Żelazówką nie da się połączyć ze względu na występujące między tymi sołectwami animozje trwające od lat. W takim razie skoro przy opracowywaniu przedstawionej propozycji brano także takie argumenty to, dlaczego nie zastanowiono się nad połączeniem sołectw Żelazówka z Laskówką Ch. (591+ 682) co dawałoby 1273 mieszkańców : 995 = 1,27 normy, co w mniejszym stopniu przewyższałoby normę przedstawicielstwa niż występująca w przedstawionej propozycji dysproporcja w tych sołectwach w stosunku do normy przedstawicielstwa. Kolejna propozycją mogło być połączenie Brnika z Lipinami (576+679) co dawałoby 1255 mieszkańców : 995 = 1,26 normy, czyli także w mniejszym stopniu przewyższałoby normę przedstawicielstwa niż występująca w przedstawionej propozycji dysproporcja w tych sołectwach w stosunku do normy przedstawicielstwa.
Podobnie sprawa się ma z dużym sołectwem, jakim jest Smęgorzów o współczynniku 1,34. Wydaje się, że rozsądniejszym byłoby połączenie Smęgorzowa z Sutkowem, które łącznie miałyby (1337+445) 1782 mieszkańców, co dawałoby im współczynnik 1,79 czyli 2 mandaty. Czyli do sołectwa Sutków należało dołączyć z sołectwa Smęgorzów odpowiedni obszar przyległy do granicy sołectwa Sutków, w którym zamieszkuje 446 mieszkańców, dzięki czemu uzyskałoby się dwa odrębne okręgi o liczbie mieszkańców 891 o współczynniku 0,9 czyli nieznacznie mniejsze od normy przedstawicielstwa. Natomiast Nieczajna Dolna winna być połączona z Nieczajną Górną (634+1385) co dawałoby łącznie 2019 mieszkańców i współczynnik 2,02 czyli 2 mandaty dla tych sołectw po 1009 osób wybierałoby 1 radnego. Pod tak przyjęte połączenie tych dwóch sołectw należało odpowiednio podzielić obszar tych sołectw, aby uzyskać w każdym okręgu 1009 osób. Taki podział jest bardziej uzasadniony, ponieważ wydaje się, że Nieczajne Górną z Nieczajną Dolną więcej łączy wspólnych spraw i potrzeb niż Nieczajne Dolna ze Sutkowem.
OKRĘGI MIEJSKI
Jeśli chodzi o okręgi z terenu miasta w przedstawionej propozycji przyjęto ilość mieszkańców zbliżoną do jednolitej normy przedstawicielstwa, bo na 12 okręgów zaproponowano ilość mieszkańców w okręgach od 916 do 1180. Natomiast już samo połączenie obszarów miasta a tym samym określonych ulic przynależnych do tych obszarów nie ma w wielu przypadkach logicznego uzasadnienia chyba, że takie, o którym wspomniałem wyżej, czyli zaspokojenia określonych potrzeb wąskiej grupy osób zainteresowanej takim a nie innym podziałem.
Aby przedstawić brak logiki w przypisaniu określonych ulic do poszczególnych okręgów niech będzie przykład „Osiedla Domków Jednorodzinnych”. Obszar domków jednorodzinnych, który łącznie liczy 1002 mieszkańców, czyli ma współczynnik 1,01 normy przedstawicielstwa, czyli prawie równy tej normie został rozczłonkowany i przypisany do trzech różnych okręgów. Dwie ulice (Krasickiego, E.Plater) do okręgu Nr 7 z ulicą Gruszowską i sołectwem Gruszów Mały. Kolejne 3 ulice (Kopernika, Broniewskiego, Baczyńskiego) dołączono do okręgu 10 z ulicą Warszawską i Ogrodową. Natomiast pozostałe 6 ulic z osiedla domków jednorodzinnych (Słoneczna, Konopnickiej, ks. Popiełuszki, Bat.Chłopskich, Krótka, Kwiatowa) zostało dołączone do najbardziej rozrzuconego po mieście okręgu tj. Nr 12. Połączono te ulice z ulicami Spadową, Matejki, dr.Zareby, Polną, które znajdują się na osiedlu Westerplatte jak również z ulicami B.Joselewicza, Jana, Rynkiem, Kościelną, Graniczną i Poprzeczną, które jak spojrzymy na mapę Dąbrowy T. znajdują się daleko, daleko od osiedla domków jednorodzinnych a w związku z tym nie mają wspólnych celów z punktu widzenia swojego reprezentanta w Radzie Miejskiej.
Ponadto nie wiedzieć, czemu ulice Sikorskiego i Wyszyńskiego połączono z całą ulicą Grunwaldzką, która ciągnie się jak wiemy od centrum miast od ul. Daszyńskiego do samego Swarzowa. Czy ktoś ustalając taki obszar dla tego okręgu rozważył jak wybrany radny z takiego okręgu pogodzi reprezentację w radzie Miasta tak zróżnicowanego obszaru gdzie występuje zabudowa jednorodzinna jak również zabudowa osiedlowa, które charakteryzują się zgoła innymi potrzebami. Czy nie rozsądniejsze było wydzielenie okręgu zamkniętego ulicami Warszawską do Ogrodowej, Grunwaldzką do Ogrodowej samej ulicy Ogrodowej jak również ulicy Sikorskiego i Wyszyńskiego. Jest to obszar, dla którego w ostatnim czasie uchwalony został plan zagospodarowania tej części miast. Tak, więc mieszkańcy tego obszaru będą mieli wspólne cele chociażby wspomnieć o potrzebach infrastruktury (sieci wod-kan, gaz, ulice, chodniki), ponieważ ten obszar w najbliższych latach na pewno stanie się obszarem intensywnej zabudowy mieszkaniowej. A może właśnie o to chodziło żeby wybrany radny z tak niespójnego obszaru miasta nie był w stanie wnioskować o cokolwiek w przyszłej Radzie Miejskiej, ponieważ miałby zbyt rozbieżne oczekiwania od swoich wyborców.
Tak, więc jak widać na powyższych przykładach zaproponowany podział gminy na jednomandatowe okręgi wyborcze został stworzony po najmniejszej linii oporu. Posumowano mieszków ulic tak, aby zbliżyć się do normy przedstawicielstwa – chociaż nie wszędzie, ponieważ tam gdzie zależało twórcom propozycji, żeby wszedł określony radny normy zaniżano – ale już bez przemyślenia czy te ulice będą miały czy też nie będą miały wspólnych celów społeczno-gospodarczych.
Na wiele propozycji stawianych na spotkaniu była jedna tylko odpowiedź, że się nie da inaczej podzielić, ponieważ nie można dzielić ulic, nie można dzielić sołectw oraz, że program przygotowany przez Państwową Komisję Wyborczą nie przyjmie innych podziałów.
Ponieważ nie dało mi to spokoju na drugi dzień po spotkaniu pofatygowałem się zadzwonić do Delegatury Państwowej Komisji Wyborczej w Tarnowie jak również zapoznałem się z uchwałą PKW ws. wytycznych i wyjaśnień dotyczących podziału na okręgi wyborcze. Co ciekawe okazało się, że przygotowane oprogramowanie pozwala na zastosowanie wielu filtrów, „co umożliwia przypisywanie miejscowości, ulic, domów, zakresu ciągu domów o numeracji od-do z podziałem na numery parzyste i numery nieparzyste, a nawet poszczególnych lokali do okręgów” (cytat z wytycznych PKW). Ponadto z rozmowy dowiedziałem się, że jest możliwość łączenia jak również dowolnego potem podziału sołectw oczywiście dążąc do tego, aby te sołectwa graniczyły ze sobą. Tak, więc kolejny raz przyjęto zasadę, że przedstawione propozycje podziału są jedynie słuszne a pod to stworzono argumentację niemającą nic wspólnego z prawdą.
Po zapoznaniu się z Kodeksem wyborczym jak również z wytycznymi PKW, o których była mowa wcześniej pocieszający jest fakt, że „na ustalenia rady gminy w sprawach okręgów wyborczych wyborcom, w liczbie, co najmniej 15, przysługuje prawo wniesienia skargi do komisarza wyborczego w terminie 5 dni od daty podania uchwały do publicznej wiadomości w sposób zwyczajowo przyjęty (art. 420 § 1 Kodeksu wyborczego).” Tak, więc jedyna nadzieja teraz, że zbierzemy 15 podpisów mieszkańców gminy, którym podobnie jak mnie nie podoba się zaproponowany podział na okręgi wyborcze.
W związku z tym wszystkim zainteresowanym tą sprawą udzielę wszelkich szczegółowych informacji (poprzez kontakt osobisty czy też telefoniczny), co do obszarów poszczególnych okręgów (posiadam zaznaczone okręgi na mapie gminy i miasta Dąbrowy Tarnowskiej) jak również oczekuję na e-maile z informacją, że jesteście Państwo zainteresowani złożeniem podpisu pod skargą do komisarza wyborczego w sprawie ustalonego przez radę miejską podziału na okręgi (jednomandatowe) wyborcze.
