Ochrona cmentarzy i miejsc pochówku

W ostatnim czasie dużo uwagi poświęcano sprawie dewastacji nagrobków Żołnierzy Radzieckich w Milejczycach w województwie podlaskim. Zniszczono tam blisko 60 nagrobków.

Sprawa została już wyjaśniona – podlascy policjanci ustalili, że aktu wandalizmu dokonały nieświadome powagi sytuacji dzieci, podczas beztroskiej zabawy na cmentarzu.

To wydarzenie skłania do refleksji. Przywołuje także myśl o potrzebie przypominania, że miejsca pochówku objęte są szczególną ochroną prawną, tym bardziej, że zbliża się przypadający na 1 listopada Dzień Wszystkich Świetych. A jak wiemy w tym czasie bardzo wiele osób odwiedza groby zmarłych.

Pamięć zmarłych, poszanowanie zwłok i miejsca ich spoczynku to nie tylko kwestia uczuć osób bliskich zmarłemu czy uczuć religijnych, to także wyraz szacunku dla godności człowieka oraz powszechna we wszystkich kulturach tradycja związana z tzw. kultem zmarłych.

Dlatego też naruszenie norm związanych z ochroną miejsc pochówku i czci zmarłych spenalizowano w przepisie karnym (art.262 kodeksu karnego) umieszczonym w obszarze przestępstw przeciwko porządkowi publicznemu.

Skodyfikowane zostały dwa rodzaje zachowań godzących w cześć zmarłego:

* Znieważenie zwłok lub miejsca pochówku jest przestępstwem (określonym w art. 262 kodeksu karnego ). Nieposzanowanie (okazanie pogardy) zagrożone jest karą grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do 2 lat.

* Ograbienie zwłok, grobu lub innego miejsca spoczynku to przestępstwo, którego popełnienie zagrożone jest karą pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 8 lat.

Warto pamiętać, że tzw. miejsca spoczynku to nie tylko cmentarze – to może być także pomnik w parku, krzyż przy drodze, katakumby w kościele.

Nierzadko bywa, że cmentarze są także miejscami zabytkowymi, o dużym znaczeniu historycznym, naukowym i kulturowym. Zakres ich ochrony prawnej zostaje niejako poszerzony – podlegają wówczas także normom określonym w ustawie O ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (tak może być na przykład w przypadku mogił żołnierzy – ofiar wojen i represji czy grobów wybitnych osobistości historycznych, ale także w sytuacji, gdy wielką wartość dla dziedzictwa kulturowego przedstawia sam nagrobek czy cmentarz). Zgodnie z art. 108 tej ustawy, osoba, która niszczy lub uszkadza zabytek, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Sąd skazując za to przestępstwo, może orzec także wobec osoby, która dopuściła się zniszczenia lub uszkodzenia, nawiązkę na wskazany cel społeczny związany z opieką nad zabytkami w wysokości od trzykrotnego do trzydziestokrotnego minimalnego wynagrodzenia.

Ważne, aby mieć świadomość ochrony prawnej, jakiej podlegają miejsca spoczynku i reagować w sytuacji, gdy dochodzi do naruszenia norm związanych z tą ochroną. W sytuacji, gdy zauważone zostanie niszczenie czy znieważanie miejsc pochówku, trzeba reagować powiadamiając organy ścigania – można telefonować na numer alarmowy 112 zgłaszając zaistniałe przestępstwo.

KP Policji w D.T.

Fot. Michał Kondzior