Marian Kukiel (1885 – 1973)
Pochodzący z Dąbrowy Tarnowskiej żołnierz, generał Wojska Polskiego, wiceminister, później minister Obrony Narodowej w rządzie generała Władysława Sikorskiego oraz kolejnych rządów polskich na emigracji.
Marian Kukiel urodził się 15 maja 1885 roku w Dąbrowie Tarnowskiej. W Tarnowie uczęszczał do gimnazjum, które ukończył w roku 1903 i rozpoczął studia na Wydziale Humanistycznym uniwersytetu we Lwowie.
Już w czasach gimnazjalnych zaangażował się w działalność konspiracyjnych organizacji niepodległościowych, we Lwowie został aresztowany i osadzony w więzieniu za przynależność do Organizacji Promienistych oraz Organizacji Nieprzejednanych. W roku 1908 we Lwowie był współzałożycielem, obok m. in. Władysława Sikorskiego , Kazimierza Sosnkowskiego i Józefa Piłsudskiego , Związku Walki Czynnej, dwa lata później współtworzył struktury Związku Strzeleckiego. Równolegle pracował naukowo, uzyskując w roku 1909 tytuł doktora na Wydziale Filozoficznym lwowskiego uniwersytetu.
Po wybuchu wojny w roku 1914 walczył w szeregach I Brygady Legionów Polskich, a od 1917 roku, po kryzysie przysięgowym, był żołnierzem Polskiej Siły Zbrojnej (Polnische Wehrmacht), utworzonej z żołnierzy legionów.
Służbę w odrodzonym Wojsku Polskim rozpoczął jako komendant Szkoły Podchorążych w Ostrowi Mazowieckiej, podczas wojny polsko – bolszewickiej dowodził pułkiem, a następnie brygadą piechoty.
W roku 1920 objął stanowisko zastępcy szefa Oddziału III Sztabu Ministerstwa Spraw Wojskowych, w roku następnym objął kierownictwo Oddziału III Sztabu Generalnego.
W roku 1923 był przez krótki czas szefem Biura Historycznego Sztabu Generalnego, a następnie dowodził 13 Dywizją Piechoty. Rok później prezydent Stanisław Wojciechowski na wniosek ministra spraw wojskowych, generała Władysława Sikorskiego awansował go do stopnia generała brygady. W roku 1925 ponownie został szefem Biura Historycznego Sztabu Generalnego. Zajmował to stanowisko do przewrotu majowego w roku 1926.
W maju 1926 opowiedział się po stronie rządowej, przeciwko Józefowi Piłsudskiemu. W efekcie jeszcze w tym samym roku przeniesiony został w stan nieczynny, a w roku 1930 w stan spoczynku. W tym okresie pracował naukowo na Uniwersytecie Jagiellońskim, był również dyrektorem Muzeum Czartoryskich w Krakowie.
W 1939 roku zgłosił się do wojska, nie uzyskał jednak przydziału służbowego. Brał udział w obronie Lwowa, później przedostał się do Francji, gdzie został mianowany zastępcą ministra spraw wojskowych w rządzie generała Sikorskiego. Po ewakuacji do Wielkiej Brytanii był m. in. dowódcą oddziałów Polskich w Szkocji, a od września 1942 roku ministrem obrony narodowej. Na tym stanowisku pozostał również po śmierci Sikorskiego, w rządzie Stanisława Mikołajczyka i kolejnych rządach polskich na emigracji do roku 1949.
Po wojnie był współzałożycielem Instytutu Historycznego im. generała Sikorskiego, prezesem zarządu Instytutu Polskiego i Muzeum im. generała Sikorskiego, a także współzałożycielem Polskiego Towarzystwa Historycznego, Polskiego Towarzystwa Naukowego na Obczyźnie i Polskiego Uniwersytetu na Obczyźnie.
Zmarł w Anglii 15 sierpnia 1973, pochowany został na cmentarzu w Londynie.
źródło:
