17 października w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2 w Dąbrowie Tarnowskiej już po raz drugi gościła 35- osobowa grupa młodzieży izraelskiej ze szkoły Ort Yad Lebovitz z Natanii z dyrektorką placówki Vered Dovrad.

Wizyta w Polsce to swego rodzaju wejście w dorosłość dla uczniów ostatniej klasy szkoły średniej w Izraelu. Przyjeżdżają , by odwiedzać miejsca najcenniejsze dla kultury żydowskiej w Polsce oraz zwiedzają obozy masowej zagłady tego narodu. Spotkania z polską młodzieżą pozwalają im skonfrontować to, co słyszeli w szkole i od starszych, z dniem dzisiejszym naszego kraju.

Przez kilkadziesiąt lat synagoga w Dąbrowie Tarnowskiej była dla miasta co najwyżej powodem do wstydu. Do tego stopnia, że jeden z kandydatów ubiegających się w poprzedniej dekadzie o fotel burmistrza otwarcie mówił, że najlepiej byłoby zabytek… zrównać z ziemią.

Na szczęście nikt tej wizji nie zrealizował. Przeciwnie, za kilka miesięcy Powiśle będzie słynąć zabytkiem poddawanym teraz drobiazgowej renowacji.

Twórcy muzeum Powiśla Dąbrowskiego i ekspozycji judaików poszukują żydowskich pamiątek. Zbiory zostaną zgromadzone w dawnej synagodze w Dąbrowie Tarnowskiej, która jest remontowana.

Burmistrz Stanisław Początek zwrócił się z prośbą do środowisk żydowskich w kraju i za granicą o wypożyczenie eksponatów.

W odpowiedzi na sugestie Czytelników i Widzów e-Kuriera prezentujemy dwa krótkie filmiki, obrazujące postępy prac, związanych z remontem dąbrowskiej synagogi.

Pierwszy pochodzi z początku marca (nagranie amatorską kamerą), drugi został nakręcony 14 maja 2011 roku.

Synagoga w Dąbrowie Tarnowskiej odzyskuje dawny blask. Postępują prace przy renowacji obiektu, jak i budowie zaplecza socjalnego.
– To ostatnie będzie się znajdować pod ziemią – przypomina szef tarnowskiej delegatury Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków Andrzej Cetera.

Powiatowa Biblioteka Publiczna posiada od niedawna w swoich zbiorach nową pozycję pt.”Judenjagd”- prof. Jana Grabowskiego.

Ponieważ książka wzbudziła duże zainteresowanie wśród czytelników Powiatowa Biblioteka dokonała zakupu partii książek dla bibliotek samorządowych Powiatu Dąbrowskiego. Jest to naukowa publikacja oparta głównie na dokumentach sądowych, która opisuje fazy zagłady żydowskiej ludności Powiatu Dąbrowskiego na przestrzeni kilku lat okupacji niemieckiej w czasie II wojny światowej.

Osadnictwo Żydów na ziemiach polskich rozpoczęło się w wieku XI. Od tego stulecia do II wojny światowej znajdowali oni w Polsce warunki dla rozwoju swego bytu narodowego, gdyż panujący tutaj ustrój prawno – polityczny dawał społeczności żydowskiej schronienie przed prześladowaniami mającymi miejsce niemal w całej Europie.

Zdobywając stałe miejsce w życiu gospodarczym państwa, Żydzi nie tylko zachowali własną religię i kulturę, ale również przez asymilację wzbogacili ją. Lokalnym przykładem takiej sytuacji są dzieje Żydów zamieszkujących Dąbrowę Tarnowską, miasto położone na równinie, w odległości 20 km na północ od Tarnowa, nad rzeką Breń.

Termin „Holocaust” został przyjęty w języku angielskim na określenie zagłady Żydów podczas II wojny światowej, a pochodzi od greckiego słowa holokaustikos i dosłownie oznacza całopalną ofiarę, czyli taką, kiedy ciało złożonego w ofierze na ołtarzu zwierzęcia jest w całości spalone.

Ofiary takie były w starożytności składane przez wiele ludów, między innymi przez Żydów. Ten religijny kontekst sprawia, że niektórzy wolą zamiast słowa Holocaust posługiwać się hebrajskim terminem Shoah (Szoa) czyli Zagłada. Holocaust dokonywał się na wszystkich terenach okupowanych przez hitlerowców, a szczególnie okrutny i represyjny charakter miał na ziemiach polskich. W chwili wybuchu II wojny świtowej w Polsce mieszkało 3 300 000 Żydów.

Dąbrowa Tarnowska jest miastem, które posiada niewielką ilość zabytków i zachwycających pomników przeszłości. Na pewno w ich liczbę należałoby włączyć pozostałości po dawnej świetności Żydów mieszkających na terenie miasta.

Proponowany szlak wycieczki rozpoczyna się od budynku ZSP nr 2 im. K. K. Baczyńskiego (nota bene powstał on na fundamentach dawnej szkoły żydowskiej fundacji Maurycego Hirscha) znajdującego się przy zbiegu ulicy Kościuszki i ulicy Daszyńskiego, przy której mieści się również muzeum – Izba Pamięci Żydów.

W Dąbrowie Tarnowskiej przy ul. Daszyńskiego 8 znajduje się Muzeum, jakiego próżno by szukać w Polsce, a może i na świecie -Izba Pamięci Żydów, dawne Muzeum Judaistyczne. Mieści się ono w kamienicy, należącej do nieżyjącej już, ostatniej praktykującej rodziny dąbrowskich Żydów – Rothów.

Samuel Roth urodził się w 1920 roku w Radgoszczy w powiecie dąbrowskim, gdzie jego rodzice prowadzili gospodarstwo rolne. Jego siostra – Rozalia – po dziś dzień mieszka w Australii; brat – Majer – zmarł w 1976 roku i od tej pory Samuel mieszkał w domu przy ulicy Daszyńskiego 8 z żoną brata – Etką, która przeżyła 80 lat i zmarła w 1994 roku w Dąbrowie i tu również została pochowana. (przyp. 1) (on przeżył ją tylko rok) .